KAAN’ın Endonezya’ya satışının yansımaları ne olur?

Leonardo Helicopters, Piaggio Aero ve Meritor üzere şirketlerde çalışmış kıdemli havacılık mühendisi Alfredo Nocera, Türkiye’nin 2025’te havacılık ve savunma alanında attığı stratejik adımları ve Endonezya’ya KAAN savaş uçağı ihracatını AA Tahlil için kaleme aldı.

***

2025 yılı, Türk havacılık ve uzay bölümü açısından tarihi bir periyoda işaret ediyor. Peş peşe gelen çarpıcı duyurular ve milletlerarası muahedeler, Türkiye’nin global savunma ve havacılık arenasındaki artan tesirini ve yükselen profilini açıkça ortaya koyuyor.

14 Mayıs – Madrid: Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ), İspanya Savunma Bakanlığı ve Airbus, Türkiye’nin ileri seviye jet eğitim ve hafif taarruz uçağı Hürjet’in ihracatı ve kimi alt sistemlerin ortak üretimini kapsayan bir Mutabakat Zaptı imzaladı.

16 Haziran – Le Bourget: Paris Havacılık Fuarı’nda, Baykar ile İtalyan savunma şirketi Leonardo ortasında insansız hava sistemlerinin tasarımı, geliştirilmesi, üretimi ve teknik dayanağına yönelik LBA Systems isimli ortak teşebbüsün kurulduğu resmen açıklandı.

Yalnızca birkaç gün evvel, 11 Haziran’da Cakarta’da düzenlenen INDO Defence 2025 fuarında, Türkiye ile Endonezya Hava Kuvvetleri ortasında, Türk havacılık tarihinin en kıymetli ihracat başarılarından biri olan tarihi bir mutabakat imzalandı: TUSAŞ tarafından geliştirilmekte olan 48 adet KAAN beşinci kuşak savaş uçağının satışı. Bu çığır açıcı muahede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından X platformunda duyuruldu. Erdoğan paylaşımında, “Yerli ve ulusal savunma endüstrimizin kaydettiği gelişmeyi ve ulaştığı noktayı gözler önüne seren bu muahedenin Türkiye ve Endonezya için iyi olmasını temenni ediyorum.” sözünü kullandı ve “KAAN’ın üretiminde Endonezya’nın sahip olduğu lokal kabiliyetlerden de yararlanılacak.” değerlendirmesinde bulundu.

İmza merasimine her iki ülkeden üst seviye isimler katıldı. Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto, Türkiye Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün ve TUSAŞ Üst Yöneticisi (CEO) Mehmet Demiroğlu’nun da ortalarında bulunduğu birçok yetkili, bu tarihi ana tanıklık etti. Mutabakat, bilgi paylaşımını teşvik eden ve her iki ülkenin havacılık altyapısını güçlendirmeyi hedefleyen stratejik bir işbirliğini içeriyor. Bu birinci ihracat başarısıyla birlikte Türkiye, beşinci kuşak savaş uçağını sırf tasarlayıp geliştiren ve üreten değil, tıpkı vakitte bu platform için milletlerarası sipariş alabilen sayılı ülkeler ortasına resmen katıldı.

KAAN Programı: Teknolojide bir eşik

Önceki ismiyle TF-X olarak bilinen KAAN, Türk havacılık mühendisliğinin ulaştığı tepe noktayı temsil ediyor. Beşinci kuşak, çok rollü muharip bir uçak olan KAAN; yüksek hareket kabiliyeti, düşük radar izi, yapay zeka takviyeli aviyonik sistemleri ve gelişmiş ağ merkezli harp yetenekleriyle dikkat çekiyor. Birinci uçuşunu 21 Şubat 2024’te, ikinci uçuşunu ise 6 Mayıs 2024’te muvaffakiyetle gerçekleştiren KAAN’ın 2028 yılında faal hizmete girmesi hedefleniyor.

Endonezya’ya yapılacak teslimatların 2030’lu yılların başında başlaması ve yaklaşık 10 yıllık bir dönemde tamamlanması öngörülüyor. Türk medyasında yer alan bilgilere nazaran, muahedenin toplam bedeli yaklaşık 15 milyar dolar. Bu tarihi ihracat atağının, KAAN’ın seri üretim sürecini hızlandırması, TEI tarafından geliştirilen yeni TF-35000 motorunun entegrasyonunu teşvik etmesi ve uçağın memleketler arası pazarda daha rekabetçi bir pozisyona ulaşmasının önünü açması bekleniyor.

Endonezya’nın değişen savunma stratejisi ve bölgesel yansımaları

Endonezya, halihazırda ABD üretimi F-16’lar ile yaşlanan Rus menşeli Sukhoi jetlerinden oluşan karma bir hava filosuna sahip. Birinci etapta Güney Kore ile KF-21 Boramae projesinde paydaşlık kurmuş olsa da ekonomik kısıtlamalar Jakarta’yı projedeki katkısını azaltmaya itti. Buna ek olarak, teknoloji transferine dair yaşanan çekinceler de bu iştirakin derinleşmesini engelledi. Alternatif arayışlarını sürdüren Endonezya, Ağustos 2023’te Boeing ile F-15EX savaş uçağına yönelik bir mutabakat zaptı imzaladı. Lakin bu muahede şimdi hükümet onayını almadı ve yeni açıklanan ABD tarifeleri üzere pürüzlerle karşı karşıya. Öte yandan, 2022 yılında sipariş ettiği 42 Dassault Rafale jetine ek alımlar yapmayı da pahalandırıyor.

KAAN muahedesi, Türkiye ile Endonezya ortasında süratle gelişen savunma işbirliğini daha da pekiştiriyor. Hakikaten Şubat 2025’te Baykar, Endonezyalı savunma firması Republikorp ile ülkede bir insansız hava aracı üretim tesisi kurmak üzere stratejik bir ortak teşebbüs mutabakatı imzaladı. Bu işbirliği, iki ülkenin teknoloji temelli savunma ilgilerinde yeni bir sayfa açarken, Endonezya’nın bölgesel stratejisinde de Türkiye’yi öncelikli ortaklardan biri haline getiriyor.

Diğer ASEAN ülkeleri de Endonezya’nın yolunu izler mi?

Türkiye ve Endonezya ortasında giderek güçlenen ekonomik ve savunma işbirliği, ki her iki ülke de çoğunluğu Müslüman nüfusa sahip, şu soruyu gündeme getiriyor: “Diğer ASEAN ülkeleri de savunma muhtaçlıkları için KAAN’ı bir seçenek olarak kıymetlendirebilir mi?” Amerikan imali olmayan bir platform olması nedeniyle KAAN, F-16 yahut F-35 üzere ABD menşeli uçaklarla birlikte gelen jeopolitik kısıtlamalardan ve ihracat kotalarından kaçınma avantajına sahip. Tıpkı vakitte, maliyet aktifliği açısından da daha cazip bir alternatif sunarak bölgedeki ülkeler için stratejik bir tercih haline gelebilir.

ASEAN ülkelerinin birinci ilgisi, muhtemelen F-15EX yahut Rafale üzere kendini kanıtlamış platformlar üzerinde ağırlaşmaya devam edecektir. KAAN’ın bölge genelinde daha yaygın halde benimsenmesi ise Türkiye ile olan siyasi bağların seviyesine, dengeleme (offset) mutabakatlarının içeriğine ve uçağın mevcut askeri altyapılarla ne ölçüde entegre edilebildiğine bağlı olacaktır. Bu bağlamda, Malezya, TUSAŞ’tan daha evvel ANKA almış olması nedeniyle, bölgede en olası bir sonraki alıcı olarak öne çıkıyor. Filipinler ve Vietnam da potansiyel müşteriler ortasında yer alabilir; lakin bu ülkelerin tercihleri büyük ölçüde maliyet-etkinlik, teknik kabiliyetler ve uzun vadeli stratejik hesaplamalara nazaran şekillenecektir.

Diğer yandan, Singapur ve Tayland üzere ülkelerin ise modernizasyon gereksinimleri ile mevcut Batılı savunma iştirakleri ortasındaki dengeyi gözeterek daha temkinli hareket etmeleri bekleniyor. Myanmar, Kamboçya ve Brunei üzere daha küçük ülkeler açısından ise KAAN üzere ileri teknolojiye sahip savaş uçaklarının maliyeti, sonlu savunma bütçeleri nedeniyle kısa vadede erişilebilir olmayabilir.

Türkiye’nin havacılık ve uzay endüstrisi, 2025 prestijiyle global sahnede güçlü ve kararlı bir çıkış yaptı. KAAN’ın birinci büyük ihracat muahedesiyle elde ettiği muvaffakiyet, Türkiye’nin ileri savunma teknolojilerinde dünya çapında kelam sahibi olma kararlılığının somut bir göstergesi. Önümüzdeki yıllar, bu vizyonun daha geniş bir memleketler arası kabule dönüşüp dönüşmeyeceğini ve global savaş uçağı pazarında istikrarları Türkiye lehine ne ölçüde değiştireceğini ortaya koyacak.

[Alfredo Nocera, Leonardo Helicopters, Piaggio Aero ve Meritor üzere şirketlerde deneyimi olan kıdemli havacılık mühendisidir.]

Makalelerdeki fikirler müellifine aittir ve Anadolu Ajansının editoryal siyasetini yansıtmayabilir.

About The Author

admin

See author's posts